Normaal

Een stigma is een schandvlek of brandmerk dat aan een bepaald persoon, een groep personen of aan een zaak wordt gekoppeld. (bron: Wikipedia)

Ze houdt het voor zich. Ze wil niet dat mensen het weten. Een select groepje is op de hoogte maar voor de rest van de buitenwereld speelt ze toneel. Liever verstopt ze de waarheid, bang als ze is voor de reacties die ze zal krijgen als bekend zou worden dat ze ernstig depressief is. 'Ik leef nu vooral voor mijn katten', vertelde ze me, 'Zonder m'n katten had ik er waarschijnlijk een eind aan gemaakt'. Ze doet alsof. In haar hart zou ze eerlijk willen zijn maar ze durft niet en het werd haar ook afgeraden door haar (beperkte) naaste omgeving die wel op de hoogte is. 'Je weet hoe mensen kunnen zijn'. Een partner heeft ze niet, kinderen ook niet, ze woont alleen met haar drie katten. Ze wordt geteisterd door angstaanvallen en een groot gevoel van hopeloosheid en machteloosheid. Zelfs haar automatische piloot lijdt aan een depressie en ze sleept zichzelf de dagen door. 'Maar ik doe alsof ik elke dag fluitend opsta'.

Weet je dat ruim 40% van alle Nederlanders ooit in zijn of haar leven te maken krijgt met een psychische aandoening? En weet je dat bijvoorbeeld ruim een miljoen Nederlanders een angststoornis heeft en dat er geschat wordt dat er zo'n 190.000 mensen zijn met een vorm van autisme? Dat zijn er een heleboel. En toch praten de meeste mensen er niet graag over. Toch schamen ze zich en zijn ze bang voor de gevolgen wanneer ze uit de kast zouden komen. Want ze zijn 'niet normaal'. Maar wat is in godesnaam 'normaal'? Ik weet het niet. Binnen mijn wereld is iedereen uniek, origineel, anders dan de ander omdat je nou eenmaal niet de ander kunt zijn. Er is maar één jij, jij bent de enige in jouw soort, onvergelijkbaar. Geen mens is hetzelfde en dat vind ik mooi. Natuurlijk, de een zit wat ingewikkelder in elkaar dan de ander maar dat maakt het alleen maar leuker. Ik ben niet bang voor 'abnormaal' omdat we dat allemáál zijn, net zo goed als dat we allemaal 'normaal' zijn. Jammer genoeg werkt het buiten mijn wereld niet zo. Daar gelden andere regels en is het 'normaal' versus 'abnormaal' en zijn er mensen die menen zich te moeten beschermen door over hun depressie en/of stoornis te zwijgen. En de belangrijkste oorzaak van dat verdrietige zwijgen is de stigmatisering van mensen met en de talloze mythes over psychische ziekten.

Sinds een maand of zeven ben ik genezen van een zoveelste depressie. Ik heb geen angstaanvallen meer gehad en ik slik geen antidepressiva meer. Mijn ADD (wat veel meer dan alleen maar het hebben van problemen met concentreren is) is daarentegen chronisch en dus weet ik dat ik altijd mijn best zal moeten blijven doen om in balans te blijven. Omdat ik deze stoornis heb is als 't ware de evenwichtsbalk van het leven waar ik op balanceer minder breed dan die van mensen zonder stoornis en daar ben ik me van bewust. Ik heb gewoon meer kans om eraf te lazeren. Door alle rottigheid die ik bovendien heb meegemaakt lazer ik wanneer ik lazer ook nog 'ns een keertje niet zomaar een béétje. Nee, ik ga voluit, plat op mijn bek, keihard. Het is niet anders. Ik ben wie ik ben. 'Abnormaal'.

Laten we het eens over die mythes gaan hebben, weet je nog? Vooral de hardnekkige. Want zo zouden mensen met een stoornis en/of depressie aanstellers zijn die je vooral niet te serieus moet nemen. Waarmee je ons 'gestoorden' het recht probeert te ontzeggen om te voelen wat we voelen maar waarmee je eigenlijk alleen maar bewijst dat je geen moer snapt van waar je het over hebt. Die dame met de drie katten stelt zich niet aan. Wat zij voelt is echt, hartstikke echt en puur en waar. Het is geen aandachttrekkerij of zelfmedelijden. De pijn van haar depressie is net zo echt als de pijn bij een ontstoken kies of een gebroken rib. Ook wordt er vaak gedacht dat mensen met een psychische aandoening standaard gevaarlijk en agressief zijn. Wederom onwetendheid en verkeerd of half geïnformeerd zijn maar intussen moet ik wel elke keer wanneer ter sprake komt dat mijn vriend Borderline heeft uitleggen dat hij mij niet mishandelt of bij elke emotionele uitbarsting het huis sloopt want 'Borderliners zijn toch gewelddadig?'. Wat ook een schijnbaar niet uit te roeien vooroordeel is is het idee dat onze psychische problemen veroorzaakt worden of in stand worden gehouden door onze eigen zwakte. Maar ik zal je wat zeggen. Ik heb contact met een heleboel 'abnormalen' en zij behoren tot de sterkste mensen die ik ken, inclusief ondergetekende. Ik ken mensen met PDD-NOS, Asperger, Borderline, ADHD, ADD, mensen met diverse angststoornissen en fobieën, met een depressie, Narcisme, PTSD, neuroses, noem maar op, en je kan een heleboel en nog een beetje meer over ze zeggen maar niet dat ze zwak zijn. Wat we ook niet allemaal zijn is dom of verstandelijk gehandicapt, lastig, hopeloos, niet in staat om een positieve bijdrage te leveren aan de maatschappij, en we lopen ook niet allemaal verward over straat. Het zijn mythes, vooroordelen die ervoor zorgen dat er gezwegen wordt, toneel gespeeld, gelogen, een masker wordt gedragen. Een stigma wat schaamte en schuldgevoelens veroorzaakt, mensen belet zichzelf te zijn en openlijk uiting te geven aan wat er in hen omgaat, wat leidt tot (nog grotere) eenzaamheid en in het ergste geval iemand ertoe kan laten besluiten een eind aan haar of zijn leven te maken.

We moeten van die schandvlek af. Het is klaar. Een groep mensen over één kam scheren en ze stigmatiseren is sowieso iets wat je niet moet doen, om allerlei redenen. Die vrouw met een depressie moet daar gewoon over kunnen praten zonder bang te hoeven zijn voor de gevolgen. Werkgevers zouden niet zo huiverig moeten zijn om iemand met een stoornis aan te nemen en je zou het moeten kunnen vertellen aan collega's. Ik zou moeten kunnen zeggen dat mijn vriend Borderline heeft zonder dat ik hem (of mijzelf, want ook aan het hebben van een relatie met iemand met een stoornis kleeft een stigma) moet verdedigen. Geen mens is hetzelfde en voor het hebben van een psychische aandoening zou niemand zich hoeven te schamen of verontschuldigen. Het is voor velen van ons al moeilijk genoeg. Wees ervan bewust dat ieder mens uniek is. Zo zijn er bij Borderline meer dan 250 verschillende combinaties van symptomen en varieert bovendien de ernst van de symptomen per patiënt dus dé Borderliner bestaat helemaal niet. Wij 'abnormalen', wij zijn individuen en we willen ook zo behandeld worden. Da's toch normaal?